श्री हिरोजी इंदुलकर

#सेवेचे_ठायी_तत्पर - #हिरोजी_इंदुलकर

#श्री_हिरोजी_इंदुलकर" ( #रायगड_निर्माता )


स्थापत्य अभियंता "श्री हिरोजी इंदुलकर" (रायगड निर्माता) असा (अभियंता) Engineer जगात होणे नाही. आत्ताच्या कोणत्याही सिविल इंजिनिअर ला लाजवेल असे बांधकाम कौशल्य त्यांच्याकडे होते, की जो आपल्या उभारणीचा पुरावा देतो. आताही तो रायगड पाहायला भेटतो. असे फक्त शिवकाळात होऊ शकते, आणि त्या शिलालेख प्रमाणे आज ही रायगड पाहायला भेटतो.

◆जगदीश्वराच्या मंडपाबाहेर असलेला शिलालेख :

।। श्री गणपतयेनमः ।।

।। प्रासादो जगदीश्वरस्य जगतामानंददोनु ।।
।। ज्ञया श्रीमछत्रपते शिवस्यनृपतेः सिंहासने तिष्ठतः ।।
।। शाके षण्नव बाणभुमिगणनादानंद संवत्सरे ज्योतिराज ।।
।। मुहूर्त कीर्तिमहिते शुक्लेश सार्प्ये तिथौ ।। १ ।।

।। वापीकूपतडागराजिरू ।।
।। चिरं हर्म्येर्वनंवीथिको स्तंभैः कुंभिगृहैनरेंद्रसदनै ।।
।। र्मिहिते श्रीमद्रायगिरौ गिरामविषये हीराजीना निर्मितो ।।
।। यावच्चंद्र दिवाकरौ विलसतस्तावत्समुज्जृंभते ।।

अर्थ :-

सर्व जगाला आनंददायी असा हा जगदीश्वराचा प्रासाद सिंहासनाधीश्वर श्रीमद् छत्रपती शिवाजी राजा यांच्या आज्ञेने शके १५९६ मधे आनंदनाम संवत्सर चालू असताना सुमुहूर्तावर निर्माण केला. या श्रीमद रायगडावर हिरोजी नावाच्या शिल्पकाराने विहिरी, तळी, घरे, बागा, रस्ते, स्तंभ, गजशाळा, उंच राजगृहे अशांची उभारणी केली आहे, ती चंद्रसूर्य असेपर्यंत नांदो

ह्या जगातील सर्वश्रेष्ठ अभियंत्याने स्वताचे घर दार गहान ठेऊन रायगड बांधला. "मोबादला काय तर एका पायरीवर स्वताचे नाव लिहन्याची अनुमती मागितली. का तर राजांची चरण धूळ त्या नावावर अभिषेक करत राहील म्हणून"

◆छत्रपती शिवाजी महाराज आन हिरोजी इंदुलकर यांच्यातील इतिहासिक संवाद :

शिवाजी महाराजांकडे खूप निष्ठावंत माणसे होती. हिरोजी इंदुलकर नावाचा बांधकाम प्रमुख शिवाजी महाराजांकडे होता. महाराजांनी रायगड किल्ला बांधायची जबाबदारी राज्यानी त्याच्यावर सोपावली. शिवाजी महाराज स्वारी वर गेले. 

हिरोजीने किल्ला निम्यावर बांधत आणला आणि पैसा संपला हिरोजिला समजेणा काय करावे.. महाराजांनी तर जबाबदारी टाकली आहे. किल्ला तर पूर्ण केला पाहिजे.. तर पैसा शिल्लक नाही त्या हिरोजिने अपूर्ण काम केले. आपला राहता वाडा, आपली जमिन विकली. बायकोसह रायगडावर आला.. पैशासह जोपड़ी घेऊन राहू लागला आणि मराठयांची राजधानी बांधून काढली.

शिवाजी महाराजांना आल्यावर कळल हिरोजिने काय केले. राज्याभिषेकाच्या वेळी त्या शिवरायांना वाटले या हिरोजिंचा सत्कार करावा.

राज्याभिषेकाच्या वेळी शिवाजी महाराज म्हणाले, "हिरोजी राजधानीचा गड तुम्ही बांधला, बोला तुम्हाला काय हवय.”
 त्यावेळी हिरोजी नम्रपणे मान झुकवून म्हणाले, "महाराज, उभ स्वराज्य तुम्ही पदरात टाकल, आम्हाला आणखी काय हवय...” 

महाराज म्हणाले, "नाही काही तरी मागितलेच पाहिजे" त्यावेळी हिरोजी म्हणाले

"महाराज एक विनंती आहे.. रायगडावर आम्ही जगदिशवराचे मंदिर उभारलं आहे. त्या जगदिशवराच्या एका पायरीवर आमच नाव कोरायची अनुमति आम्हाला दया".

महाराजांना कळेना हे कसलं मागणं.. पगार वाढ नाही मागितली, देशमुखी नाही मागितली, पाटीलकी नाही मागितली, वतन नाही मागितल… मागुन मागितले तर काय दगडावर नाव कोरायची परवानगी महाराजानी विचारल हिरोंजी असं का…????

आणि _हिरोंजी उत्तर देतात, 
"राजे.. ज्या ज्या वेळी रायगडावर असाल, त्या-त्या वेळी जगदिशवराच्या दर्शनाला तुम्ही याल, ज्या-ज्या वेळी दर्शनाला जाल, त्या-त्या वेळी तुमची पाऊल त्या पायारीवर पडत जातील… आणि महाराज त्यातल्याच जर एका पायरी वर माजे नाव कोरले असेल.. तर त्या-त्या वेळी तुमच्या पाऊलाची पायधूळ म्हणजे माज्या मस्तकावर सतत अभिषेक करत राहिल...”

असे मावळे होते म्हणून स्वराज्य घडले........ 

मराठयानी इतिहास घडविला. शिवरायांनी स्वराज्य उभे केले ते नेमके याच्याच बलावर. विश्वास दिला राज्यानी _"आपल राज्य उभा करायचा, मला छत्रपती व्हायच म्हणून नाही…. तमाम मराठयांच राज्य निर्माण करायचं, रयतेच राज्य गरीबांच राज्य तयार करायच आहे" ही काळजी इथल्या माणसा-माणसा मध्ये होती.

◆प्रत्यक्षात महाराजांची अष्टकोनी समाधी बांधली तरी कोणी ?

याचा खुलासा शिवसाहित्यात आढळत नसल्याचे जाणकारांचे म्हणणे आहे. पण समाधीचे बांधकाम रायगडाची उभारणी करणारे हिरोजी इंदुलकर यांनी किंवा त्यांच्या हाताखाली गड-किल्ले उभारणीत निष्णात झालेल्या कारागिरांनीच ती उभारली असली पाहिजे असा कयास करता येतो.

दूसरी शक्यता म्हणजे संभाजी राजे महाराजांच्या निधनानंतर साधारणपने पावणेदोन महिन्यानंतर रायगडावर आल्याचे छत्रपती संभाजी स्मारक ग्रंथ पृष्ठ ५३ वरून दिसते. 

पितानिधनानंतर त्यांच्या विरोधात रचलेला कट ज्याअर्थी उधळून लावला, त्याअर्थी महाराजांना ज्या ठिकाणी अग्नी दिला त्या ठिकाणी त्यांची समाधी उभारणे त्यांनी आपले इतिकर्तव्य मानून, त्यांनी समाधीची उभारणी केली असावी.

गड किल्ल्यांचे दिवंगत ज्येष्ठ इतिहासकार गो. नी. दांडेकर हे 'शिवतीर्थ रायगड' ग्रंथात पृ. क्रमांक ११२ वर 
समाधीशेजारील ओवऱ्याचे बांधकाम संभाजी राजे यांनीच करून घेतल्याचे म्हणतात. जर महाराजांच्या समाधीशेजारील बांधकाम त्यांच्या हातचे असू शकते तर समाधीही संभाजी महाराजांनी बांधली असा सयुक्तित तर्क करता येतो.

राहिला तर्क समाधीच्या अष्टकोनी आकृतीचा तर त्याबद्दल असे म्हणता येईल की संभाजी महाराज ऊर्दू, फारसी आणि संस्कृतचे गाढ़े विद्वान होते शिवाय ते संस्कृतमधुन काव्यरचना करीत असल्याने त्यांना सर्वपरिचित चौकोनी अथवा आयताकृती समाधीची कल्पना राबविण्याऐवजी ती अष्टकोनी असावी अशी कल्पना सूचणे व किल्ल्यांचे बांधकाम तज्ञ हिरोजी इंदुलकर व त्यांच्या सहकाऱ्यानी कृतीत उतरविणे सहजपणे शक्य वाटते.

दूसरे असे की, सर्व ज्ञात घटना पाहता महाराजांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ उभारली जाणारी वास्तु अष्टकोनी असणे साहजिकही वाटते. महाराजांचे मंत्रिमंडळ अष्टप्रधानांचे होते. महाराजांची राजभद्राय... ही राजमुद्रा अष्टकोनी होती. त्याशिवाय महाराजांच्या सिंहासनाला जसे आठ सिंह कोरले होते तसेच सिंहासनाला खांबही आठच होते. या आठ आकड्यांचा असलेला संबंध समाधीच्या बांधकाम तज्ञांना ठाऊक असावा म्हणूनच महाराजांची समाधी अष्टकोनी उभारण्यात आली असावी असे वाटते.

⛳🏇🏼⛳🏇🏼⛳🏇🏼⛳🏇🏼⛳

तर अशा प्रकारे *हिरोजी इंदुलकर* ह्यांच्या बद्दल अधिक माहिती देणारी आजची ही सदर संपली

आपले अभिप्राय नक्की कळवा.

☀🚩⚔️|| हर हर महादेव, जय श्रीराम ||
|| जय भवानी, जय शिवाजी....||⚔️🚩☀


Hindi Translation:

#Heroji_Indulkar

 # श्री_हिरोजी_इंदुलकर "(#Rigad_Nirmata)

 सिविल इंजीनियर "श्री हिरोजी इंडुलकर" (रायगढ़ निर्माता) को दुनिया में नहीं मिलना है।  उनके पास निर्माण कौशल था जो आज किसी भी सिविल इंजीनियर को शर्मिंदा करेगा, जो उनके निर्माण को साबित करता है।  वह आज भी रायगढ़ आते हैं।  यह केवल शिव काल के दौरान हो सकता है, और उस शिलालेख की तरह, हम आज रायगढ़ को देखते हैं।

 जगदीश्वर के मंडप के बाहर शिलालेख:

 ..  श्री गणपतयेनमः ।।

 ..  प्रसादो जगदीश्वर्यस्य जगत्मानन्ददोनो।
 ..  ज्ञाना श्रीमछत्रपते शिवस्यनरूपेत: सिंहासन तिष्टता।
 ..  शके शन्नव बनभूमीगनानंद संवतसारे ज्योतिराज।
 ..  मुहूर्त कीर्तिमह शुक्लेश सर्पे तैथौ।  1 ..

 ..  वापीकूपतदगराजिरू ।।
 ..  चिरं हरमिर्वरनविति का स्तम्भ: कुम्भिग्रीन्ह्रेन्द्रसाद्नाय।
 ..  र्मिथित श्रीमद्रायगिरौ गिरामविषे हिज्नां पाठो ।।
 ..  यावचन्द्र दिवाकरौ विलप्ततात्समुज्जृम्भते ।।

 अर्थ: -

 जगदीश्वर का यह महल, जो पूरी दुनिया को भाता है, आनंदम संवत्सर के अवसर पर 1596 में श्रीमद छत्रपति शिवाजी राजा के आदेश से बनाया गया था।  इस श्रीमद रायगढ़ पर, हिरोजी नामक एक मूर्तिकार ने कुओं, तालाबों, घरों, उद्यानों, सड़कों, स्तंभों, मालाओं, ऊंचे महलों का निर्माण किया है, जब तक कि यह चांदनी है।

 दुनिया के सबसे महान इंजीनियर ने रायगढ़ में अपना घर बनाया।  "मैंने मोबड से पूछा कि मुझे किसी एक कदम पर अपना नाम लिखने की अनुमति देनी चाहिए। क्यों उस नाम के साथ राजाओं के पैरों की धूल का अभिषेक जारी रखना चाहिए?"

 छत्रपति शिवाजी महाराज और हीरोजी इंडुलकर के बीच ऐतिहासिक ऐतिहासिक वार्ता:

 शिवाजी महाराज में बहुत ही वफादार लोग थे।  शिवाजी महाराज के पास एक निर्माण प्रमुख था जिसका नाम हिरोजी इंदुलकर था।  राज्य ने उन्हें रायगढ़ किले के निर्माण की जिम्मेदारी सौंपी।  शिवाजी महाराज एक आक्रमण पर चले गए।

 हिरोजी ने किले को आधे हिस्से में बनवाया और पैसा भाग गया। हिरोजी समझ गए कि महाराज को क्या करना है।  किला पूरा होना चाहिए .. जिस हीरो के पास पैसे नहीं बचे हैं उसने अधूरा काम किया।  आपकी हवेली, आपकी जमीन बेच दी।  वह अपनी पत्नी के साथ रायगढ़ आए .. उन्होंने पैसे से रहना शुरू किया और मराठों की राजधानी बनाई।

 जब शिवाजी महाराज आए, तो उन्हें पता था कि हीरोजी ने क्या किया है।  राज्याभिषेक के समय, शिवराय ने सोचा कि इन नायकों को सम्मानित किया जाना चाहिए।

 राज्याभिषेक के समय, शिवाजी महाराज ने कहा, "आपने हिरोजी राजधानी का किला बनाया है, मुझे बताइए कि आप क्या चाहते हैं।"
  उस समय, हिरोजी ने विनम्रतापूर्वक अपना सिर झुका लिया और कहा, "महाराज, आप ऊभ स्वराज्य को स्थिति में रख देंगे, हमें और क्या चाहिए ..."

 महाराज ने कहा, "नहीं, तुम्हें कुछ माँगना है।"

 "महाराज, एक निवेदन है। हमने रायगढ़ पर जगदीश्वर का मंदिर बनवाया है। कृपया हमें उस जगदीश्वर के एक कदम पर अपना नाम उत्कीर्ण करने की अनुमति दें।"

 मुझे नहीं पता कि महाराज से कैसे पूछें .. मैंने वेतन वृद्धि के लिए नहीं पूछा, मैंने देशमुख के लिए नहीं पूछा, मैंने पाटिल से नहीं पूछा, मैंने वतन के लिए नहीं पूछा अगर मैंने इसके लिए कहा, तो क्या महाराज एक पत्थर पर नाम रखने की अनुमति मांगेंगे?

 और _हिरोजी ने उत्तर दिया,
 "राजा .. जब भी आप रायगढ़ में होते हैं, जब भी आप जगदीश्वरा के दर्शन करने आते हैं, जब भी आप दर्शन के लिए जाते हैं, तो आपके कदम उस कदम पर पड़ेंगे ... और महाराज, अगर मेरा नाम उन लोगों में से एक पर उत्कीर्ण है ..."  तो उस समय, आपके पैरों की धूल मेरे सिर का अभिषेक करती रहेगी ... "

 ऐसे मावलों के कारण स्वराज्य हुआ .......।

 मराठों ने इतिहास रचा।  शिवराय ने इसी के बल पर स्वराज्य की स्थापना की।  राजानी ने आश्वासन दिया _ "हम अपना राज्य बनाना चाहते हैं, मैं छत्रपति पती नहीं बनना चाहता। मैं सभी मराठों के लिए एक राज्य बनाना चाहता हूं, मैं गरीब रैयत के लिए एक राज्य बनाना चाहता हूं" यह चिंता यहां के लोगों में थी।

 The वास्तव में महाराज की अष्टकोणीय समाधि का निर्माण किसने किया था?

 विशेषज्ञों का कहना है कि यह शिव साहित्य में नहीं पाया जाता है।  लेकिन यह अनुमान लगाया जा सकता है कि समाधि का निर्माण हिरोजी इन्दुलकर ने किया होगा जिन्होंने रायगढ़ का निर्माण किया था या उन कारीगरों द्वारा किया गया था जो अपने हाथों में किलों के निर्माण में विशेषज्ञ हैं।

 दूसरी संभावना यह है कि राजे महाराज की मृत्यु के लगभग ढाई महीने बाद छत्रपति संभाजी रायगढ़ आए।

 अपने पिता के निधन के बाद उनके खिलाफ रची गई साजिश को विफल करने के लिए, उन्होंने अपनी समाधि को उसी स्थान पर खड़ा किया, जहाँ महाराज को आग दी गई थी।

 किले के दिवंगत वरिष्ठ इतिहासकार, सरकार।  नी।  'शिवतेर्थ रायगढ़' पुस्तक में दांडेकर।  112 वें नंबर पर
 कहा जाता है कि संभाजी राजे ने मकबरे के बगल में ओवरपास का निर्माण किया था।  यदि महाराज की समाधि के बगल में निर्माण उनके द्वारा किया जा सकता है, तो यह तर्क दिया जा सकता है कि समाधि भी संभाजी महाराज द्वारा बनाई गई थी।

 जहां तक ​​समाधि की अष्टकोणीय आकृति का संबंध है, यह कहा जा सकता है कि संभाजी महाराज उर्दू, फारसी और संस्कृत के गहरे विद्वान थे।  यह कार्रवाई में आसान लगता है।

 दूसरे, सभी ज्ञात घटनाओं को देखते हुए, महाराजा की स्मृति में एक अष्टकोणीय संरचना का निर्माण होना स्वाभाविक है।  महाराज के मंत्रिमंडल में अष्ट प्रधान शामिल थे।  महाराज का राजभद्रय ... यह राजमुद्रा अष्टकोणीय थी।  इसके अलावा, जैसे महाराजा के सिंहासन पर आठ शेर खुदे हुए थे, वैसे ही सिंहासन पर केवल आठ खंभे थे।  इन आठ आंकड़ों के बीच का संबंध समाधि निर्माण विशेषज्ञों को पता होना चाहिए, इसलिए ऐसा लगता है कि महाराजा की समाधि को अष्टकोणीय बनाया गया था।

 ⛳🏇🏼⛳🏇🏼⛳🏇🏼⛳🏇🏼⛳

 तो, आज का लेख जो * हीरोजी इन्दुलकर * के बारे में अधिक जानकारी देता है

 अपनी प्रतिक्रिया अवश्य दें।

 ☀🚩⚔️ ||  हर हर महादेव, जय श्रीराम ||
 ||  जय भवानी, जय शिवाजी .... ||

English Translation:

Heroji_Indulkar

  # Shri_Hiroji_Indulkar "(#Rigad_Nirmata)

  Civil engineer "Mr. Hiroji Indulkar" (Raigad maker) is not to be found in the world.  He had construction skills that would put any civil engineer to shame today, which proves his construction.  He still comes to Raigad.  This can only happen during the Shiva period, and like that inscription, we see Raigad today.

  Inscriptions outside the pavilion of Jagadishwar:

  .. Shri Ganpatayenam:

  .. Prasado Jagadishvaryasya Jagatmanandadono.
  .. Gyanana Srimachatrapate Shivasyanarupet: Throne Tshita.
  .. Shake Shannava Banbhumiganananda Samvatsare Jyotiraj.
  .. Muhurta Kirtimah Shuklesh Serpe Taithau.  1 ..

  .. Vapikupatadgarajiru ..
  .. The pillar of Chiram Harmivarnavaniti: Kumbhigrinhrendrasadnaya.
  .. Srimith Srimadrayagirou Giramavishe Hijna Patho.
  .. Yavachandra Diwakarau Disappearance.

  meaning: -

  This palace of Jagadishwar, which is pleasing to the whole world, was built in 1596 on the occasion of Anandam Samvatsar by order of Srimad Chhatrapati Shivaji Raja.  On this Srimad Raigad, a sculptor named Hiroji has built wells, ponds, houses, gardens, roads, columns, garlands, high palaces, as long as it is moonlight.

  The world's greatest engineer made his home in Raigad.  "I asked Mobad that I should allow him to write his name on one of the steps. Why should the anointing of the dust of kings' feet continue with that name?"

  Historical historical talks between Chhatrapati Shivaji Maharaj and Heroji Indulkar:

  Shivaji Maharaj had very loyal people.  Shivaji Maharaj had a construction chief named Hiroji Indulkar.  The state entrusted him with the responsibility of building Raigad Fort.  Shivaji Maharaj went on an invasion.

  Hiroji built the fort in half and the money ran away.  Hiroji understood what Maharaj had to do.  The fort must be completed .. The hero who has no money left, did an incomplete work.  Sold your mansion, your land.  He came to Raigad with his wife .. He started living with money and made the capital of Marathas.

  When Shivaji Maharaj came, he knew what Heroji had done.  At the time of the coronation, Shivarai thought that these heroes should be honored.

  At the time of the coronation, Shivaji Maharaj said, "You have built the fort of Hiroji Rajdhani, tell me what you want."
   At that time, Hiroji politely bowed his head and said, "Your Majesty, you will put the boredom Swarajya in position, what else do we need ..."

  The king said, "No, you have to ask for something."

  "Maharaj, there is a request. We have built the temple of Jagadishwar at Raigad. Please allow us to carve your name on one step of that Jagadishwar."

  I do not know how to ask Maharaj .. I did not ask for increment, I did not ask for Deshmukh, I did not ask for Patil, I did not ask for Vatan if I asked for it, would Maharaj have a name on a stone  Ask permission to keep

  And _Hiroji replied,
  "Raja .. Whenever you are in Raigad, whenever you come to have darshan of Jagadishwara, whenever you go to darshan, your steps will fall on that step ... and Maharaj, if my name is in those people  Is engraved on one of the… "So at that time, the dust on your feet will anoint my head ..."

  Due to such efforts, self-rule was achieved….

  The Marathas created history.  Shivraya established Swarajya on this strength.  Rajani assured _ "We want to create our state, I do not want to be a Chhatrapati husband. I want to create a state for all Marathas, I want to create a state for the poor Raiyat" This concern was among the people here.

  The Who actually built the octagonal tomb of Maharaj?

  Experts say that it is not found in Shiva literature.  But it can be inferred that the tomb may have been built by Hiroji Indulkar who built Raigad or by the artisans who specialize in building forts in their own hands.

  Another possibility is that Chhatrapati Sambhaji came to Raigad about two and a half months after the death of Raje Maharaj.

  To thwart the conspiracy hatched against him after his father's demise, he erected his samadhi at the place where Maharaj was set on fire.

  Late Senior Historian of the Fort, Govt.  Ni.  Dandekar in the book 'Shivtearth Raigad'.  Number 112
  Sambhaji Raje is said to have built the overpass next to the mausoleum.  If the construction next to Maharaj's samadhi can be done by him, then it can be argued that the samadhi was also built by Sambhaji Maharaj.

  As far as the octagonal shape of Samadhi is concerned, it can be said that Sambhaji Maharaj was a deep scholar of Urdu, Persian and Sanskrit.  It seems simple in action.

  Secondly, looking at all the known events, it is natural for an octagonal structure to be built in the memory of the Maharaja.  Maharaja's cabinet included Ashta Pradhan.  The royal court of Maharaja ... This Rajamudra was octagonal.  Furthermore, as the Maharaja had eight lions carved on the throne, so were only eight pillars on the throne.  The relation between these eight figures should be known to the Samadhi building experts, so it seems that the Maharaja's Samadhi was made octagonal.

  4

  So, today's article which gives more information about * Hero Indulkar *

  Do give your feedback

  ☀🚩⚔️ ||  Har Har Mahadev, Jai Shriram ||
  ||  Jai Bhavani, Jai Shivaji .... ||

Comments

Popular posts from this blog

बहिर्जी नाईक महाराजांचा तिसरा डोळा🚩🚩

श्री शिवराज्याभिषेक सोहळा🚩🚩